လူ့အခွင့်အရေးအစီရင်ခံစာတွင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် “လျင်မြန်စွာ အာဏာရှင်စနစ်သို့ ပြောင်းလဲနေသည့် လက္ခဏာများ ပေါ်ပေါက်နေသည်” ဟု သတိပေးထားသည်။

(SeaPRwire) –   သမ္မတ ဒေါနယ်ထရမ်ပ် သြဒီလျှောက် အဖြတ်အထပ် အိုင်ဝါရှိသောကြောင့် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုရှိ ပြည်သူ့လွတ်လပ်ခွင့်များ ကျဆင်းလာခြင်းကြောင့် အမေရိကန်သည် “လျင်မြန်စွာ အာဏာရှင်စနစ်သို့ ပြောင်းလဲနေသည့် လက္ခဏာများ” ကို ပြသနေသည်ဟု ပြည်သူ့လွတ်လပ်ခွင့်အခြေအနေကို ခြေရာခံပြီး စောင့်ကြည့်နေသည့် အဖွဲ့တစ်ခုက သတိပေးခဲ့သည်။

CIVICUS သည် ပြည်သူ့လွတ်လပ်ခွင့်များကို ပိုမိုခိုင်မာစေရန် ထောက်ခံပေးသည့် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ပြည်သူ့အဖွဲ့အစည်းကွန်ယက်တစ်ခုဖြစ်ပြီး ယနေ့ထက်မီ လွန်ခဲ့သော လပေါင်းများစွာက လူ့အခွင့်အရေးကို ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ စောင့်ကြည့်စာရင်းထဲသို့ ထည့်ပြီးနောက် ယနေ့တUES္ဒေးနေ့တွင် အမေရိကန်၏ ပြည်သူ့လွတ်လပ်ခွင့်အကဲဖြတ်ချက်ကို “ကျဉ်းမြောင်းသည်” မှ “ကန့်သတ်သည်” အဆင့်ကျခဲ့သည်။

“ရှည်လျားစွာ တည်ထောင်ထားသော ဒီမိုကရက်တစ်နိုင်ငံများသည် အာဏာရှင်စနစ်သို့ လျင်မြန်စွာ ပြောင်းလဲနေသည့် လက္ခဏာများကို ပြသနေပြီး၊ ဥပဒေအုပ်ချုပ်မှု အားနည်းလာပြီး လွတ်လပ်သော ပြည်သူ့အဖွဲ့အစည်းများကို ကန့်သတ်မှုများ တိုးပွားလာသည်။ အာဂျင်တီးနားနှင့် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် ဤလမ်းကြောင်းကို ဥပမာဖော်ပြသည်” ဟု အစီရင်ခံစာတွင်ဖော်ပြထားသည်။

CIVICUS သည် အခြား ပြည်သူ့အဖွဲ့အစည်းမိတ်ဖက် ၂၀ ခုနှင့် ပူးပေါင်းကာ နိုင်ငံများ၏ လွတ်လပ်ခွင့်အခြေအနေကို ပိတ်ထားသည်၊ ဖိနှိပ်ခံရသည်၊ ကန့်သတ်သည်၊ ကျဉ်းမြောင်းသည် နှင့် လွတ်လပ်ဖွင့်လင်းသည် ဆိုင်ရာ အဆင့် ၅ ခုဖြင့် အကဲဖြတ်သည်။

အမေရိကန်သည် ယခင်က အမျိုးအစားခွဲခြားထားသော “ကျဉ်းမြောင်းသည်” အမှတ်အသားသည် အဖွဲ့များက လူများသည် ယေဘုယျအားဖြင့် ၎င်းတို့၏ ဖော်ပြခွင့်၊ လွတ်လပ်စွာ ပြောဆိုခွင့်နှင့် စုရုံးခွင့်ကို ကျင့်သုံးနိုင်သော်လည်း အစိုးရက ၎င်းတို့၏ အခွင့်အရေးများကို ချိုးဖောက်ရန် ကြိုးပမ်းမှုများ ရှိသည့် နိုင်ငံများအတွက် အသုံးပြုသည်။

တစ်ချိန်တည်းတွင် “ကန့်သတ်သည်” အမျိုးအစားတွင် အဖွဲ့အစည်းများက ပြည်သူ့အခွင့်အရေးများကို “အပြည့်အဝ အသုံးချခွင့်” ကို ဥပဒေနှင့် လက်တွေ့နည်းလမ်းများဖြင့် ကန့်သတ်ထားသည့် နိုင်ငံများ ပါဝင်သည်။

“ပြည်သူ့အဖွဲ့အစည်းများ ရှိသော်လည်း နိုင်ငံတော်အာဏာပိုင်များက ၎င်းတို့ကို နှိမ်နှေးပါသည်။ ပါဝင်သည်မှာ တရားမဝင်သော စောင့်ကြည့်ခြင်း၊ အုပ်ချုပ်ရေးဆိုင်ရာ နှောင့်ယှက်ခြင်းနှင့် လူမှုရေးရာ ပြောင်ပြောင်ထင်ထင် ပြောဆိုခြင်းတို့ဖြင့်လည်းဖြစ်သည်” ဟု CIVICUS က ၎င်း၏ အမှတ်အသားဖော်ပြချက်တွင် ရေးသားထားသည်။ “နိုင်ငံသားများသည် ငြိမ်းချမ်းစွာ စုရုံးနိုင်သော်လည်း ရဲတပ်ဖွဲ့များက ပြည့်လွန်သော အင်အားကို မကြာခဏ အသုံးပြုခြင်းကြောင့် ထိခိုက်လွယ်ပါသည်။ ပါဝင်သည်မှာ ရော်ဘာဘောလက်ခဲများ၊ မီးသတ်ဆေးနှင့် လက်နက်ကို အသုံးပြုခြင်းတို့ဖြစ်သည်။”

အမေရိကန်အဆင့်ကျခြင်းအတွက် ၎င်း၏ အကြောင်းပြချက်ကို ဖော်ပြရာတွင် အဖွဲ့က “ထရမ်ပ်သည် ဒီမိုကရက်တစ်အဖွဲ့အစည်းများ၊ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုနှင့် နိုင်ငံတကာ တရားမျှတမှုကို ပျက်ပြားစေသည့် အထူးသဖြင့် မတွေ့ဖူးသော အမှုဆောင်အမိန့်များကို ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်” ဟု ရေးသားခဲ့သည်။

အစီရင်ခံစာက ထရမ်ပ၏ ရန်လိုင်းစွာသော လူဝင်မှုကို ဆန့်ကျင်သော ဆန္ဒပြမှုများကို “စစ်တပ်ဖွဲ့အဖြေ” ဟု ဖော်ပြထားသည့်အရာကိုလည်း ညွှန်ပြခဲ့သည်။

ထရမ်ပ်သည် နိုင်ငံတစ်ဝှမ်းရှိ မြို့ကြီးများစွာသို့ စစ်တပ်များကို ပို့ဆောင်ခဲ့သည်။ အထူးသဖြင့် နွေရာသီတွင် လူဝင်မှုရှာဖွေရေးများကြောင့် မြို့တွင် ဆန္ဒပြမှုများ ဖြစ်ပွားပြီးနောက် နိုင်ငံစစ်အစောင့်အဖွဲ့ဝင်ထောင်ပေါင်းများစွာနှင့် မရိန်းစစ်သားရာပေါင်းရာနှင့်ချီသော စစ်သားများကို ဖြန့်ကျက်ခဲ့သည်။ ဖက်ဒရယ် တရားသူကြီးတစ်ဦးက စက်တင်ဘာလတွင် ထရမ်ပ်သည် မြို့သို့ စစ်တပ်များကို ပို့ဆောင်စဉ် ရှည်လျားသော ဖက်ဒရယ်ဥပဒေကို ချိုးဖောက်ခဲ့သည်ဟု ဆုံးဖြတ်ခဲ့ပြီး အစိုးရအဖွဲ့သည် “စနစ်တကျ လက်နက်ကိုင် စစ်သားများကို” တရားဥပဒေလိုက် လုပ်ဆောင်ရန် အသုံးပြုခဲ့သည်ဟု တွေ့ရှိခဲ့သည်။ သမ္မတသည် အခြား ဒီမိုကရက်တစ်အင်အားကြီးများသို့လည်း ဖက်ဒရယ်စစ်တပ်များကို ဖြန့်ကျက်ခဲ့ပြီး အဖွဲ့ချုပ်သည် ရာဇ ၀ တ်ကျင့်ရေးကို တိုက်ဖျက်ရန် ကြိုးပမ်းမှုတစ်ခုအဖြစ် ဖော်ပြခဲ့သည်။

အဖွဲ့သည် ထရမ်ပ်အစိုးရ၏ ပါလက်စတိုင်းထောက်ခံသူများကို ပစ်မှတ်ထားသော လုပ်ဆောင်မှုများကိုလည်း ကိုးကားခဲ့သည်။ အထူးသဖြင့် CIVICUS မှ “၁၉၅၂ ခုနှစ် လူဝင်မှုနှင့် နိုင်ငံသားဖြစ်ခွင့်ဥပဒေ၏ ရှေးဟောင်းနှင့် မသိသာထင်ရှားသော ပုဒ်များ” ကို အသုံးပြု၍ ၎င်း၏ လုပ်ဆောင်မှုများကို ဖော်ပြခဲ့သည်။ အစိုးရက ယခုနွေရာသီတွင် ဥပဒေအရ “အကြမ်းဖက်မှုကို ထောက်ခံခြင်း” ကြောင့် ဗီဇာ ရာပေါင်းရာနှင့်ချီသော ဗီဇာများကို ပယ်ဖျက်ခဲ့ပြီး နိုင်ငံခြားမှ မွေးဖွားသူများကို “အကြမ်းဖက်လှုပ်ရှားမှုများ” တွင် ပါဝင်ခြင်းသို့မဟုတ် ပါဝင်လိမ့်မည်ဟု ယူဆရသည့် အကြောင်းကြောင့် နိုင်ငံသို့ ဝင်ခွင့်မပေးပါသည်။

အဖွဲ့က မီးမောင်းထားသော အခြား ဥပမာများတွင် ပါလက်စတိုင်းဆန္ဒပြသူဖြစ်ပြီး ကိုလံဘီယာတက္ကသိုလ်ကျောင်းသား မခမုဒ် ခါလီလ်ကို လွတ်မြောက်စေခိုင်းသည့် ထရမ်ပ်တာဝါတွင် ထိုင်ကြည့်ဆန္ဒပြသူ နီးပါး ၁၀၀ ဦးကို ဖမ်းဆီးခြင်းနှင့် ခါလီလ်ကို သူ့ကိုယ်သူ ပယ်ဖျက်ရန် ဆက်လက်ကြိုးပမ်းခြင်းတို့ ပါဝင်သည်။ ထို့အပြင် အစိုးရက “ဖမ်းဆီးပြီး ပယ်ဖျက်သည့်” အစီအစဉ်အရ ကျောင်းသားဗီဇာ ပိုင်ဆိုင်သူများ၏ ဆိုရှယ်မီဒီယာအကောင့်များကို “ဟာမက်စ်ကို ထောက်ခံသည့်” လှုပ်ရှားမှုများအတွက် အေအိုကို အသုံးပြုကာ ဆန္ဒပြသူများကို ပစ်မှတ်ထားသော အစိုးရစောင့်ကြည့်ခြင်းဥပမာတစ်ခုအဖြစ် မှတ်ချက်ပြုခဲ့သည်။

အစီရင်ခံစာက ထရမ်ပ၏ စာနယ်ဇင်းများကို တိုက်ခိုက်ခြင်းကိုလည်း ညွှန်ပြခဲ့သည်။ ထရမ်ပ်သည် မီဒီယာအဖွဲ့အစည်းများနှင့် စာနယ်ဇင်းထောက်ဝန်ထမ်းများအား နှစ်သက်ဖွယ်ကောင်းမှုမရှိသော သတင်းများကြောင့် ရှည်လျားစွာ လူသိရှင်ကြား ဝေဖန်ခဲ့ကြပြီး မကြာသေးမီ လပေါင်းများစွာတွင် လွတ်လပ်စွာ ပြောဆိုခွင့်ကျွမ်းကျင်သူများကြား အန္တရာယ်ကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် သူသည် မီဒီယာအဖွဲ့အစည်းများစွာအား တရားစွဲဆိုခဲ့ပြီး သူ့အစိုးရသည် အဖြတ်အထပ် အိုင်ဝါရှိသော သတင်းများကို အဖြတ်အထပ် အိုင်ဝါရှိသော သတင်းများကို အဖြတ်အထပ် အိုင်ဝါရှိသော သတင်းများကို အဖြတ်အထပ် အိုင်ဝါရှိသော သတင်းများကို အဖြတ်အထပ် အိုင်ဝါရှိသော သတင်းများကို အဖြတ်အထပ် အိုင်ဝါရှိသော သတင်းများကို အဖြတ်အထပ် အိုင်ဝါရှိသော သတင်းများကို အဖြတ်အထပ် အိုင်ဝါရှိသော သတင်းများကို အဖြတ်အထပ် အိုင်ဝါရှိသော သတင်းများကို အဖြတ်အထပ် အိုင်ဝါရှိသော သတင်းများကို အဖြတ်အထပ် အိုင်ဝါရှိသော သတင်းများကို အဖြတ်အထပ် အိုင်ဝါရှိသော သတင်းများကို အဖြတ်အထပ် အိုင်ဝါရှိသော သတင်းများကို အဖြတ်အထပ် အိုင်ဝါရှိသော သတင်းများကို အဖြတ်အထပ် အိုင်ဝါရှိသော သတင်းများကို အဖြတ်အထပ် အိုင်ဝါရှိသော သတင်းများကို အဖြတ်အထပ် အိုင်ဝါရှိသော သတင်းများကို အဖြတ်အထပ် အိုင်ဝါရှိသော သတင်းများကို အဖြတ်အထပ် အိုင်ဝါရှိသော သတင်းများကို အဖြတ်အထပ် အိုင်ဝါရှိသော သတင်းများကို အဖြတ်အထပ် အိုင်ဝါရှိသော သတင်းများကို အဖြတ်အထပ် အိုင်ဝါရှိသော သတင်းများကို အဖြတ်အထပ် အိုင်ဝါရှိသော သတင်းများကို အဖြတ်အထပ် အိုင်ဝါရှိသော သတင်းများကို အဖြတ်အထပ် အိုင်ဝါရှိသော သတင်းများကို အဖြတ်အထပ် အိုင်ဝါရှိသော