ထရန့် ကြားဝင်ညှိနှိုင်းပေးလိုသည့် နောက်ထပ်ငြိမ်းချမ်းရေးသဘောတူညီချက်အကြောင်း သိကောင်းစရာများ

(SeaPRwire) –   ဒေါ်နယ်လ် ထရန့်သည် သမိုင်းကြောင်းအရ စိတ်ဝင်စားမှုနည်းပါးခဲ့သည်။ သို့သော် ၎င်း၏အစိုးရအဖွဲ့၏ဒေသတွင်း တိုက်ပွဲများကို ပြုလုပ်လာသည်နှင့်အမျှ ထရန့်သည် တနင်္ဂနွေနေ့တွင် ကွာလာလမ်ပူမြို့၌ ကျင်းပမည့် ASEAN နှစ်ပတ်လည် ထိပ်သီးအစည်းအဝေးသို့ ကိုယ်တိုင်တက်ရောက်ရန် စီစဉ်နေသည်။ သို့သော် ၎င်း၏ အမှန်တကယ် ရည်မှန်းချက်မှာ အမေရိကန်သမ္မတ စိတ်ဝင်စားမှုနည်းပါးကြောင်း ပြသခဲ့သည့် ဘက်ပေါင်းစုံပါဝင်သော သံတမန်ဆက်ဆံရေး၏ ကောင်းမွန်သော အနုပညာနှင့် သက်ဆိုင်ခြင်းထက် ငြိမ်းချမ်းရေးသဘောတူညီချက်တစ်ခုကို နောက်ထပ်အကြိမ်အဖြစ် သူ၏အောင်မြင်မှုအဖြစ် ကြေညာရန်အတွက် ပါဝင်ခြင်းသာ ဖြစ်ပုံရသည်။ အမှန်စင်စစ် ယခုလအစောပိုင်းတွင် TIME က သတင်းဖော်ပြခဲ့သည့်အတိုင်း “ ကွာလာလမ်ပူ သဘောတူညီချက်” ဟု ခေါ်ဆိုကြသည့်အရာသည် ထရန့် ASEAN ထိပ်သီးအစည်းအဝေးသို့ သွားရောက်ရခြင်း၏ တစ်ခုတည်းသော အကြောင်းရင်း ဖြစ်နိုင်သည်။

ထရန့်သည် ထိုင်းနှင့် ကမ္ဘောဒီးယား နှစ်နိုင်ငံကြား မေလက အမေရိကန်က ကုန်သွယ်ရေးဆက်ဆံမှုများ အသုံးပြု၍ ဇူလိုင်လတွင် အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးကို ကြားဝင်ဖျန်ဖြေပေးခဲ့သည့် အိမ်နီးချင်း ASEAN အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံနှစ်ခုအကြား ဖြစ်ပွားခဲ့သော စစ်ပွဲကို ကမ္ဘာတစ်ဝန်းရှိ ၎င်း “အဆုံးသတ်ခဲ့သည်” ဟုဆိုသော စစ်ပွဲများစာရင်းတွင် ထည့်သွင်းထားပြီးဖြစ်သည်။ ၎င်းစာရင်းတွင် ၎င်း၏ ပထမသက်တမ်းမှ ၊ ၊ ၊ ၊ ၊ နှင့် အကြား ပဋိပက္ခများအပြင်၊ တို့လည်း ပါဝင်သည်။

အဆိုပါ ပဋိပက္ခအချို့သည် ငြိမ်းချမ်းရေးသဘောတူညီချက်များကို ရရှိခဲ့သော်လည်း (များစွာသော ပဋိပက္ခများတွင် ကမ္ဘောဒီးယားနှင့် ထိုင်းအကြားအပါအဝင် ဖြေရှင်းမရသေးသော တင်းမာမှုများ၊ အကြမ်းဖက်မှုများပင် ပေါ်ပေါက်နေဆဲဖြစ်သည်) ထရန့်သည် ၎င်း၏ “ ငြိမ်းချမ်းရေးသမ္မတ” အဖြစ် အောင်မြင်မှုများကို မြှင့်တင်ရန်အတွက် စစ်မှန်သောအောင်မြင်မှုအချို့နှင့် အလွန်အကျွံပြောဆိုမှုအချို့ နှစ်ခုစလုံးပါဝင်သော စုစည်းမှုများကို ကိုးကားပြောဆိုခဲ့သည်။ ၎င်းသည် ယခုလအစောပိုင်းတွင် ချီးမြှင့်ခံခဲ့ရသော အစား ကို ရရှိခဲ့သည်။ ကမ္ဘာ့ခေါင်းဆောင်များစွာသည် ဟူသော ထင်ရှားသော နည်းဗျူဟာ၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအဖြစ် ၎င်းအား အားပေးခဲ့ကြသည်။

သို့သော် ကမ္ဘောဒီးယားနှင့် ထိုင်းအကြား ငြိမ်းချမ်းရေးသဘောတူညီချက်သည် စစ်မှန်သော အောင်မြင်မှုဖြစ်မလား၊ အလွန်အကျွံပြောဆိုမှု ဖြစ်မလားဆိုသည်မှာ ကျွမ်းကျင်သူများက ပြောကြားသည်မှာ မရေမရာဖြစ်နေဆဲပင်။ ထရန့် ဓာတ်ပုံရိုက်ပြီးနောက် သဘောတူညီချက်အပေါ် ၎င်း၏ ကတိကဝတ်နှင့်ပတ်သက်၍ မေးခွန်းများ ကျန်ရှိနေသေးသည်။

“ ၎င်းသည် ရေရှည်နိုင်ငံရေးဖိအား လိုအပ်သည်” ဟု ဂျပန်နိုင်ငံ၊ အိုဆာကာရှိ Kansai Gaidai University မှ ငြိမ်းချမ်းရေးနှင့် ပဋိပက္ခလေ့လာရေး တွဲဖက်ပါမောက္ခ Mark S. Cogan က TIME သို့ ပြောကြားသည်။ “ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် ၎င်း၏ အာရုံစိုက်မှုကို ပြောင်းလဲပစ်မည်လား။ ထရန့်သည် ဤသဘောတူညီချက်ကို ကြီးကြပ်ပြီးသည်နှင့် ထိုင်းနှင့် ကမ္ဘောဒီးယားတို့တွင် ဖြစ်ပျက်နေသည့်အရာများအပေါ် စိတ်ဝင်စားမှု ဆက်လက်ရှိနေမည်လား။ သို့မဟုတ် အခြားအရာတစ်ခုခုကြောင့် အာရုံပျံ့လွင့်သွားမည်လား။”

“ ထိုင်းနှင့် ကမ္ဘောဒီးယားအကြား ဖြေရှင်းမရသေးသော၊ အတော်လေး သေးငယ်သည့် (ကျွန်တော် အလေးအနက်ထားပြီး ပြောပါတယ်) အငြင်းပွားမှုအပေါ် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုက အလေးအနက် စိတ်ဝင်စားသည်ဟု သင်ထင်ပါသလား။ ၎င်းသည် အခြားပဋိပက္ခများ၏ အတိုင်းအတာအတိုင်း ဖြစ်ပါသလား။ မဟုတ်ပါ၊ ဖြစ်စရာမရှိပါ။ ၎င်းသည် အမြစ်တွယ်နေပြီး ပြင်းထန်ပါသလား။ ဟုတ်ပါတယ်၊ ဖြစ်ပါတယ်။ သို့သော် ၎င်းသည် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုကို မည်မျှအထိ အမှန်တကယ် သက်ရောက်မှုရှိပါသနည်း။ အများကြီးတော့ မဟုတ်ပါဘူး” ဟု Cogan က ထပ်လောင်းပြောသည်။ “ ထရန့်သည် ၎င်းမှ ဘာရရှိပါသလဲ။”

Cogan က ပြောကြားသည်မှာ သဘောတူညီချက်၏ အောင်မြင်မှုသည် နှစ်ဖက်စလုံးက လိုက်နာမည်ကို အာမခံသော “ တတိယပုဂ္ဂိုလ်” စောင့်ကြည့်စစ်ဆေးမှုအပေါ် မူတည်သည်။ ၎င်း၏ အဆိုအရ သံသယမရှိဘဲ “ ဖိအားစမ်းသပ်မှုများ” ရှိလာမည်ဖြစ်ပြီး နှစ်ဖက်စလုံးက အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး ချိုးဖောက်မှုများဖြင့် အပြန်အလှန်စွပ်စွဲကြမည်ဖြစ်သည်။ လိုက်နာမှုကို အကောင်အထည်ဖော်ခြင်းသည် ဝါရှင်တန်အနေဖြင့် သီအိုရီအရ စွမ်းဆောင်နိုင်စွမ်းနှင့် ယုံကြည်ကိုးစားမှုရှိသော ကိစ္စဖြစ်သည်ဟု Cogan က ထပ်လောင်းပြောသည်။ သို့သော် ၎င်းတစ်ဦးတည်းသာ သံသယရှိနေသူ မဟုတ်ပေ။

ဂျပန်နိုင်ငံ၊ ကျိုတိုတက္ကသိုလ်ရှိ အရှေ့တောင်အာရှ လေ့လာရေးဌာနမှ ပါမောက္ခဖြစ်သော ထိုင်းပညာရှင် Pavin Chachavalpongpun က TIME သို့ ပြောကြားရာတွင် ဒေသတွင်း ငြိမ်းချမ်းရေးဖန်တီးမှုတွင် ထရန့်၏ ပါဝင်ပတ်သက်မှုသည် စီးပွားရေးဆန်သော ကိစ္စဖြစ်ပုံရသည်ဟု ဆိုသည်။ “ အကောင်အထည်ဖော်ရန် လိုအပ်သော ရေရှည်ပြင်ပဖိအားများသည် လက်မှတ်ရေးထိုးပွဲ ပြီးသည်နှင့် ပျောက်ကွယ်သွားဖွယ်ရှိသည်” ဟု ၎င်းက ဆိုသည်။

သဘောတူညီချက်ကိုယ်တိုင်ကလည်း ယခုတိုင် မရေမရာဖြစ်နေဆဲပင်။ ယခုနှစ် ASEAN အလှည့်ကျ ဥက္ကဋ္ဌဖြစ်သော မလေးရှားဝန်ကြီးချုပ် အန်ဝါ အီဘရာဟင်မ်က ကြာသပတေးနေ့တွင် သဘောတူညီချက်အသေးစိတ်များကို “ ” လုပ်ဆောင်နေဆဲဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။

ကမ္ဘောဒီးယားက ပြသခဲ့ပြီး အာဏာရပါတီပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ “ ကျွန်ုပ်တို့သည် အချိန်မရွေး အသင့်ရှိသည်” ဟု ပြောကြားခဲ့သော်လည်း၊ ယခင်အစိုးရသည် ပဋိပက္ခကို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းမှုကြောင့် အာဏာမှ ဆင်းပေးခဲ့ရပြီးနောက် မကြာသေးမီကမှ အာဏာရလာခဲ့ခြင်းဖြစ်သော ထိုင်းအစိုးရက လုပ်ငန်းစဉ်တွင် အတင်းအဓမ္မဖိအားပေးခံရခြင်းကို ပို၍ သတိထားမိခဲ့သည်—” တည်ငြိမ်အေးချမ်းမှုကို ကြိုဆိုသော်လည်း ထရန့်က ကမ္ဘောဒီးယားဘက်ကို အားပေးနိုင်ခြေရှိခြင်းအပေါ် သတိထားသည်” ဟု Pavin က ပြောကြားသည်။

အတော်လေး အသစ်ဖြစ်သော ထိုင်းဝန်ကြီးချုပ် က ၎င်း၏အစိုးရသည် “ ကျွန်ုပ်တို့နိုင်ငံကို အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများ သို့မဟုတ် အခြားမည်သည့်နိုင်ငံကမှ အခွင့်အရေးယူခွင့်ပြုမည်မဟုတ်ပါ။ ကျွန်ုပ်တို့သည် အမျိုးသားအကျိုးစီးပွားကို ကျွန်ုပ်တို့တတ်နိုင်သမျှ အကောင်းဆုံး ကာကွယ်ရန် တာဝန်ရှိသည်” ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။

ထရန့်သည် “ သဘောတူညီချက်ကို အဆုံးသတ်နိုင်ရန် လိုအပ်သော တွန်းအားကို ပံ့ပိုးပေးနိုင်သည်” ဟု Pavin က ပြောကြားသည်။ သို့သော် Pavin က ထိုသဘောတူညီချက်သည် “ ရေတိုမှ ရေရှည်အထိ တည်ငြိမ်ရေး အစီအမံအဖြစ် အောင်မြင်ဖွယ်ရှိသော်လည်း” “ ရေရှည်ငြိမ်းချမ်းရေး၏ အရင်းအမြစ်အဖြစ် မွေးရာပါ ပျက်စီးလွယ်နေမည်” ဟု ယုံကြည်သည်။

သဘောတူညီချက်ကို လိုလားသော ကမ္ဘောဒီးယားပင်လျှင် ၎င်းသဘောတူမည့် ကန့်သတ်ချက်များကို ရှင်းလင်းပြောကြားခဲ့သည်။ ကမ္ဘောဒီးယားဝန်ကြီးချုပ် ဟွန်မာနက်က အောက်တိုဘာ ၁၉ ရက်နေ့တွင် ထိုသဘောတူညီချက်သည် “ ပဋိပက္ခကို အဆုံးသတ်ရန်နှင့် နှစ်နိုင်ငံဆက်ဆံရေးကို ပြန်လည်တည်ဆောက်ရန်အတွက် ကောင်းမွန်သော ပတ်ဝန်းကျင်တစ်ခု ဖန်တီးရန် အခြေအနေများနှင့် ကျင့်ဝတ်စည်းကမ်းများကို ချမှတ်ခြင်း” ဖြစ်သည်ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။ သို့သော် ဟွန်မာနက်က ကနဦး ဇူလိုင်လ အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး သို့မဟုတ် လာမည့် သဘောတူညီချက် နှစ်ခုစလုံးသည် “ မည်သည့်ဘက်မှ ၎င်းတို့၏ အချုပ်အခြာအာဏာပိုင်နက်အောက်ရှိ နယ်မြေကို ထိန်းချုပ်ခွင့်ဥပဒေရေးရာ အခွင့်အရေးကို စွန့်လွှတ်ရန် သဘောတူသည်” ဟု အဓိပ္ပာယ်မသက်ရောက်ကြောင်း ရှင်းလင်းပြောကြားခဲ့သည်။

“ ထိုသဘောတူညီချက်၏ ရေရှည်တည်တံ့မှုမှာ သံသယဖြစ်ဖွယ်ရှိသည်” ဟု Pavin က ပြောကြားသည် “ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် ၎င်းသည် နယ်မြေနှင့် သမိုင်းမြေပုံများအပေါ် အခြေခံနယ်စပ်အငြင်းပွားမှုကို ဖြေရှင်းရန် ပျက်ကွက်နေသောကြောင့် ဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် ထိုပဋိပက္ခကို ရွှေ့ဆိုင်းခြင်းသာ ဖြစ်သည်” ။