နေ့စဥ်အနည်းငယ်လမ်းလျှောက်ခြင်းက အယ်လ်ဇိုင်းမားရောဂါကို အရှိန်နှေးစေနိုင်

(SeaPRwire) –   ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားတက်ကြွခြင်းသည် ဦးနှောက်အပါအဝင် သင့်ခန္ဓာကိုယ်၏ အစိတ်အပိုင်းတိုင်းအတွက် ကောင်းမွန်ပါသည်။ နောက်ဆုံးပေါ် သုတေသနပြုချက်များအရ ၎င်းသည် အာရုံကြောဆိုင်ရာ ကျဆင်းသောရောဂါ (neurodegenerative condition) ဖြစ်ပွားနိုင်ခြေ မြင့်မားသူများတွင် အယ်လ်ဇိုင်းမားရောဂါ တိုးတက်မှုကို နှေးကွေးစေနိုင်ကြောင်း ပြသထားသည်။

အခြားမကြာသေးမီက ပြုလုပ်ခဲ့သော လေ့လာမှုများကလည်း လေ့ကျင့်ခန်းလုပ်ခြင်းနှင့် ပိုမိုကောင်းမွန်သော သိမြင်မှုဆိုင်ရာ ကျန်းမာရေး (cognitive health) အကြား ဆက်စပ်မှုကို ဖော်ထုတ်ခဲ့ပြီး ထိုရလဒ်များအရ ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားမှု ပိုမိုတက်ကြွသော အယ်လ်ဇိုင်းမားရောဂါရှိသူများသည် သိမြင်မှု ကျဆင်းခြင်းနှင့် မှတ်ဉာဏ်ဆိုင်ရာ ပြဿနာများကို နှေးကွေးစေနိုင်ကြောင်း ဖော်ပြသည်။ သို့သော် ထိုလေ့လာမှုများသည် နောက်ဆုံးပေါ် ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာမှုများက ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းခဲ့သော အချက်များစွာကြောင့် ကန့်သတ်ချက်များ ရှိခဲ့သည်။

လက်ရှိ `Nature Medicine` တွင် ဖော်ပြခဲ့သော လေ့လာမှုတွင် သိပ္ပံပညာရှင်များသည် အယ်လ်ဇိုင်းမားရောဂါ ဖြစ်ပွားနိုင်ခြေ မြင့်မားသူများအကြား ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားမှုကို ပိုမိုတိကျသော နည်းလမ်းဖြင့် တိုင်းတာခဲ့ပြီး အဆင့်မြင့် ပုံရိပ်ဖော်နည်းပညာများကို အသုံးပြု၍ ရောဂါလက္ခဏာများကို စောင့်ကြည့်ခဲ့ရာ ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားမှု ပိုမိုတက်ကြွသူများသည် သိမြင်မှု ကျဆင်းနိုင်ခြေကို ၅၄% အထိ လျှော့ချနိုင်ကြောင်း ပြသခဲ့သည်။ သူတို့သည် ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားမှု နည်းပါးသူများအတွက် တစ်နေ့လျှင် ခြေလှမ်း ၃,၀၀၀ ခန့်မှစ၍ သိမြင်မှုနှင့် လုပ်ဆောင်နိုင်စွမ်း ကျဆင်းမှု ပိုမိုနှေးကွေးလာသည်ကို တွေ့ရှိခဲ့ရသည်။

ဤလေ့လာမှုတွင် သိမြင်မှုဆိုင်ရာ ပုံမှန်အခြေအနေတွင် ရှိနေသေးသော်လည်း ၎င်းတို့၏ ဦးနှောက်စကင်ဖတ်စစ်ဆေးမှုများက အယ်လ်ဇိုင်းမားရောဂါ၏ ထူးခြားသောလက္ခဏာဖြစ်သည့် ပရိုတင်းများစုပုံနေသော amyloid plaques များရှိနေကြောင်း ပြသသောကြောင့် အယ်လ်ဇိုင်းမားရောဂါ ဖြစ်ပွားနိုင်ခြေ မြင့်မားသူ ၃၀၀ နီးပါး ပါဝင်ခဲ့သည်။ amyloid plaques များ စုပုံလာသောအခါ ၎င်းတို့သည် အဆင့်မြင့် တွေးခေါ်မှုနှင့် မှတ်ဉာဏ်နှင့် သက်ဆိုင်သော အာရုံကြောဆဲလ်များကို စတင်ပျက်စီးစေပြီး နောက်ဆုံးတွင် အာရုံကြောဆဲလ်များကို အဆိပ်အတောက်ဖြစ်စေသော tau အမည်ရှိ ပရိုတင်းတစ်မျိုး စုပုံလာစေသည်။ လေ့လာမှုတွင် Mass General Brigham မှ အာရုံကြောအထူးကုဆရာဝန် Dr. Wai-Ying Wendy Yau ဦးဆောင်သော သုတေသီများသည် ပါဝင်သူများအတွက် ပျမ်းမျှအားဖြင့် ကိုးနှစ်ခန့်ကြာအောင် ရောဂါတိုးတက်မှု၏ အညွှန်းကိန်းတစ်ခုအဖြစ် amyloid မှ tau သို့ ပြောင်းလဲမှုကို စောင့်ကြည့်ခဲ့သည်။

“ကျွန်ုပ်တို့ ပြသသည်မှာ amyloid နှင့် ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားမှုတို့သည် tau နှင့် သိမြင်မှု ကျဆင်းခြင်းအပေါ် အတူတကွ သက်ရောက်မှုရှိပုံရသည်” ဟု Yau က ပြောသည်။ “ဦးနှောက်ထဲတွင် amyloid ပမာဏ မြင့်မားပြီး tau နှင့် သိမြင်မှု ကျဆင်းခြင်း ဖြစ်ပွားနိုင်ခြေ မြင့်မားသော်လည်း ရောဂါလက္ခဏာ မပြသေးသူများတွင် ကျွန်ုပ်တို့၏ လေ့လာမှုက ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားမှု မြင့်မားခြင်းသည် ရောဂါတိုးတက်မှုကို နှေးကွေးစေနိုင်ကြောင်း ပြသသည်”

လေ့လာမှု ကာလအတွင်း လူတို့၏ amyloid ပမာဏသည် သိသိသာသာ ပြောင်းလဲခြင်း မရှိသော်လည်း အယ်လ်ဇိုင်းမားရောဂါ တိုးတက်မှု၏ အညွှန်းကိန်းဖြစ်သော ၎င်းတို့၏ tau စုပုံမှုသည် လူများ မည်မျှ ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားတက်ကြွသည်အပေါ် မူတည်၍ ကွဲပြားခဲ့သည်။ ယင်းသည် သိမြင်မှုနှင့် လုပ်ဆောင်နိုင်စွမ်း စစ်ဆေးမှုများစွာဖြင့် တိုင်းတာသည့် သိမြင်မှု ကျဆင်းခြင်းကို နှေးကွေးစေခဲ့သည်။

ခြေလှမ်းရေတွက်စက် (pedometer) ဖြင့် တိုင်းတာခဲ့သော နေ့စဉ်ပျမ်းမျှ ခြေလှမ်းအများဆုံး လှမ်းခဲ့သူများသည် ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားမှု မရှိသူများနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက ၎င်းတို့၏ သိမြင်မှု ကျဆင်းနှုန်းကို ၅၄% အထိ လျှော့ချနိုင်ခဲ့သည်။ အလွန်တက်ကြွသောသူများသည် လုပ်ဆောင်နိုင်စွမ်း ကျဆင်းမှု တိုင်းတာမှုများတွင်လည်း အလားတူ အကျိုးကျေးဇူးများကို တွေ့ရှိခဲ့ရသည်၊ ၎င်းတို့သည် ဝတ်စားဆင်ယင်ခြင်းနှင့် နေ့စဉ်လုပ်ငန်းဆောင်တာများကို လုပ်ဆောင်နိုင်ခြင်းစသည့် အလုပ်များအပေါ် ပိုမိုအာရုံစိုက်သည်။ အသင့်တော်ဆုံးသူများတွင် ထိုကဲ့သို့သော ကျဆင်းမှုသည် ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားမှု မရှိသူများနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက ၅၁% အထိ နှေးကွေးခဲ့သည်။

“Amyloid သည် တစ်စုံတစ်ယောက်သည် အယ်လ်ဇိုင်းမားရောဂါ လမ်းကြောင်းပေါ်တွင် ရှိမရှိ အကဲဖြတ်သည့် နည်းလမ်းတစ်ခုဖြစ်သည်” ဟု Mass General Brigham နှင့် Harvard Medical School မှ အာရုံကြောဗေဒ တွဲဖက်ပါမောက္ခဖြစ်ပြီး ယခုလေ့လာမှု၏ ဦးဆောင်စာရေးဆရာဖြစ်သူ Dr. Jasmeer Chhatwal က ပြောကြားသည်။ “သို့သော် amyloid ရှိနေခြင်း၏ မြင့်မားသော အန္တရာယ်အချက်ဖြင့်ပင် ဤရလဒ်များက ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားမှုသည် amyloid နှင့် tau အကြား ဆက်စပ်မှုကို ထိန်းညှိပေးနိုင်ကြောင်း အကြံပြုသည်။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် tau သည် သိမြင်မှုဆိုင်ရာ စွမ်းဆောင်ရည်နှင့် အနီးကပ်ဆက်စပ်နေပုံရသောကြောင့် ယင်းသည် သိမြင်မှုဆိုင်ရာ စွမ်းဆောင်ရည်ကို သက်ရောက်မှုရှိသော အရေးကြီးသော အစိတ်အပိုင်းတစ်ခု ဖြစ်သည်”

ဤအကျိုးသက်ရောက်မှုသည် ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားမှု မရှိသူများဖြစ်ပြီး နေ့စဉ်လမ်းလျှောက်ခြင်းကို စတင်ခဲ့သူများအကြားတွင် အထူးသဖြင့် ပြင်းထန်သည်။ ၎င်းသည် အလျင်အမြန် သိမြင်မှု ကျဆင်းခြင်း ဖြစ်ပွားနိုင်ခြေ အမြင့်ဆုံးသူများ ဖြစ်သောကြောင့် အားတက်ဖွယ်ရာ ဖြစ်သည်ဟု Chhatwal က ပြောသည်။

လေ့လာမှုက လေ့ကျင့်ခန်း၏ အကျိုးကျေးဇူးများသည် အဆင့်တစ်ရပ်သို့ ရောက်ရှိသွားကြောင်း ပြသခဲ့သည်၊ ထို့ကြောင့် တစ်နေ့လျှင် ခြေလှမ်း ၅,၀၀၀ မှ ၇,၅၀၀ ခန့် လှမ်းပြီးနောက် ကျဆင်းမှု နှေးကွေးခြင်းသည် တန့်သွားသည်။ သို့တိုင် သူနှင့် Yau တို့က ဤတွေ့ရှိချက်များသည် လူအများအား အတော်အတန် နည်းပါးသော ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားမှုများပင် ဦးနှောက်အတွက် အကျိုးရှိနိုင်ကြောင်း၊ အထူးသဖြင့် ထိုင်နေရသူများအတွက် အကျိုးရှိနိုင်ကြောင်း အားပေးသင့်သည်ဟု ပြောသည်။

Yau နှင့် Chhatwal တို့က ဤတွေ့ရှိချက်များသည် ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားမှုသည် အယ်လ်ဇိုင်းမားရောဂါအတွက် အလုံးစုံကုသမှုဟု မဆိုလိုကြောင်း အလေးပေးပြောကြားသည်။ အစားအားဖြင့် ဤရလဒ်များသည် ဦးနှောက်ထဲတွင် amyloid ရှိနေပြီး ရောဂါလက္ခဏာ မပြသေးသူများအတွက် လေ့ကျင့်ခန်းကို မည်သည့် ကာကွယ်ရေး မဟာဗျူဟာ၏ အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုအဖြစ် ပါဝင်သင့်ကြောင်း ခိုင်မာစွာ ထောက်ခံသည်။ ဥပမာအားဖြင့် မကြာသေးမီက ထွက်ရှိသော anti-amyloid ဆေးဝါးများနှင့် ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားမှုကို ပေါင်းစပ်ခြင်းသည် အယ်လ်ဇိုင်းမားရောဂါ တိုးတက်မှုကို ရပ်တန့်စေရန် နည်းလမ်းတစ်ခု ဖြစ်နိုင်သည်။ amyloid လက္ခဏာများကို ရှာဖွေတွေ့ရှိခြင်းတွင် တိုးတက်မှုများကြောင့်—ယခု PET ဦးနှောက်စကင်ဖတ်စစ်ဆေးမှုများနှင့် သွေးစစ်ဆေးမှုများ ပိုမိုကောင်းမွန်လာခြင်းတို့ကြောင့်—လူများ ပိုမိုများပြားလာပြီး ၎င်းတို့သည် ရောဂါဖြစ်ပွားနိုင်ခြေရှိကြောင်း သိရှိလာမည်ဖြစ်သည်။ 

“ဤရလဒ်များသည် လူများကို စွမ်းအားပေးပြီး အယ်လ်ဇိုင်းမားရောဂါ စစ်ဆေးတွေ့ရှိခြင်းနှင့် လျင်မြန်သော သိမြင်မှု ကျဆင်းခြင်းအကြား ရှောင်လွှဲမရသော ဆက်စပ်မှု မရှိကြောင်း သိစေသည်” ဟု Chhatwal က ပြောကြားသည်။ “ဤတွေ့ရှိချက်များသည် လူနေမှုပုံစံဆိုင်ရာ အချက်များသည် ပိုကြီးမားသော အယ်လ်ဇိုင်းမားရောဂါ ဖြစ်စဉ်များ၏ အစွန်းတစ်ဖက်တွင်သာ အလုပ်လုပ်ခြင်း မဟုတ်ဘဲ ၎င်းတို့သည် amyloid က သိမြင်မှု ကျဆင်းခြင်းဆီသို့ မည်သို့ ဦးတည်စေသည်ကို နက်ရှိုင်းစွာ သက်ရောက်မှုရှိနိုင်ကြောင်း အားဖြည့်ပေးသည်”