ဂျမေကာ- ဟာရီကိန်းအလွန် ပြန်လည်ထူထောင်ရေးသည် အခက်ခဲဆုံးအပိုင်း

(SeaPRwire) –   ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာလ ၂၈ ရက်နေ့တွင် ဟာရီကိန်း မယ်လစ်ဆာသည် ဂျမေကာ၏ အနောက်ဘက်ကမ်းရိုးတန်းကို တိုက်ခတ်ခဲ့သည်။ ၎င်းသည် [ဗလာ] ကို ဆောင်ယူခဲ့ရာ၊ ဘလက်ခ်မြစ်ဒေသရှိ နေအိမ် ၉၀% ကို ဖျက်ဆီးခဲ့ပြီး [ဗလာ] ကို ချန်ထားခဲ့ရာ၊ ရှာဖွေကယ်ဆယ်ရေးများ ဆက်လက်လုပ်ဆောင်နေသည်နှင့်အမျှ ဤအရေအတွက်သည် သေချာပေါက် တိုးလာဦးမည်ဖြစ်သည်။

ပြန်လည်ထူထောင်ရေး လုပ်ငန်းစဉ်သည် မည်သို့ဖြစ်မည်ကို ကျွန်ုပ်တို့ မသိရသေးသော်လည်း ဂျမေကာသည် ပြင်ပအကူအညီ လိုအပ်မည်မှာ သေချာသည်ဟု ပြောနိုင်ပါသည်။ ၁၉၆၁ ခုနှစ်မှစ၍ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် နိုင်ငံတကာ သဘာဝဘေးအန္တရာယ်များကို United States Agency for International Development (USAID) မှတစ်ဆင့် ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းခဲ့သည်။ [ဗလာ] သည် အမေရိကန်၏ သဘာဝဘေးတုံ့ပြန်နိုင်စွမ်းကို ရှုပ်ထွေးစေခဲ့သည်။ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနက [ဗလာ] ကို ကြေညာထားသော်လည်း ၎င်းသည် မည်သို့အလုပ်လုပ်မည်ကို များစွာ မသေချာပါ။ 

ကာရစ်ဘီယံရှိ သဘာဝဘေး ပြန်လည်ထူထောင်ရေးကို နားလည်ရန် ၂၀၁၀ ခုနှစ် ဟေတီငလျင် သို့မဟုတ် ၂၀၁၇ ခုနှစ် ပွာတိုရီကိုရှိ ဟာရီကိန်း မာရီယာကို လေ့လာကြည့်ရှုခြင်းသည် အသုံးဝင်ပါသည်။ ဤကိစ္စများတွင် ပြန်လည်ထူထောင်ရေး လုပ်ငန်းစဉ်တစ်လျှောက်လုံး [ဗလာ] ၏ သမိုင်းကြောင်းသည် ပဲ့တင်ထပ်ခဲ့သည်။ ဥပမာအားဖြင့်၊ ဟေတီသည် ကျွန်ဘဝမှ လွတ်မြောက်ခဲ့ခြင်းအတွက် ပြင်သစ်အား ပြန်လည်ပေးဆပ်ရန် လိုအပ်ခဲ့သည်။ ဤငွေပေးချေမှုသည် [ဗလာ] ဟု ခန့်မှန်းရသည်။ ပွာတိုရီကိုတွင် ကျွန်း၏ [ဗလာ] နှင့် ကာရစ်ဘီယံကျွန်းတစ်ခုသည် [ဗလာ] အတွက် ရှုပ်ထွေးမှုများ ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။

ထိုသို့ဆိုသော်လည်း ဤဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်သော လူ့အဖွဲ့အစည်းများသည် ၎င်းတို့၏ ကိုယ်ပိုင်ဖြေရှင်းနည်းများနှင့် ပြန်လည်ထူထောင်ရေး နည်းလမ်းများကို ပေးခဲ့သည်။ ဂျမေကာသည် သဘာဝဘေးမှ ပြန်လည်ထူထောင်နိုင်စွမ်းကို အာမခံနိုင်ရန် ရှေ့တန်းမှ ဦးဆောင်ခဲ့သည်။ ၎င်းသည် ၎င်း၏ ဒေသန္တရအစိုးရ အပိုင်းတိုင်းကို [ဗလာ] လက်မှတ်ရေးထိုးစေခဲ့သည့် ပထမဆုံးနိုင်ငံဖြစ်ပြီး၊ ၎င်းသည် သဘာဝဘေးဒဏ်ခံနိုင်ရည် စွမ်းရည်တည်ဆောက်ရန်နှင့် သက်ဆိုင်ရာနယ်ပယ်မှ ကျွမ်းကျင်ပညာရှင်များ၏ ကွန်ရက်များကို ဖန်တီးရန် ရည်ရွယ်သည့် ကုလသမဂ္ဂ၏ ကြိုးပမ်းမှုတစ်ခုဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် ၎င်း၏ ဘဏ္ဍာရေးအနာဂတ်ကို [ဗလာ] ဖြင့်လည်း လုံခြုံစေရန် လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။ ၎င်းတို့သည် ဟာရီကိန်းများ၏ ဗဟိုဖိအား မှတ်တမ်းများကို အတည်ပြုခြင်းဖြင့် ငွေပေးချေမှုများ ဖြစ်ပေါ်လာသော ဘွန်းများဖြစ်ပြီး၊ ထိုရန်ပုံငွေများကို ဟာရီကိန်းမှ တုံ့ပြန်ရန်နှင့် ပြန်လည်ထူထောင်ရန်အတွက် အသုံးပြုနိုင်သည်။ ဤအတိုင်းအတာများသည် သဘာဝဘေး ပြန်လည်ထူထောင်ရေးအတွက် ဒေါ်လာ သန်းရာနှင့်ချီသော ရန်ပုံငွေများကို ပေးပါသည်။ သို့သော် ကနဦးအကဲဖြတ်မှုများအရဆိုလျှင် ဂျမေကာသည် ဒေါ်လာ ဘီလီယံနှင့်ချီသော ပျက်စီးဆုံးရှုံးမှုများကို ရင်ဆိုင်ရဖွယ်ရှိသည်။ 

ဆယ်စုနှစ်များစွာကြာ သဘာဝဘေး သုတေသီများအကြား သဘောတူညီချက်တစ်ခုမှာ လူမှုရေးအားနည်းချက်များကို ဖြေရှင်းခြင်းဖြင့် သဘာဝဘေးများကို လျှော့ချရန်နှင့် ပြန်လည်ထူထောင်ရန်အတွက် စစ်မှန်သော တိုးတက်မှုများ ရရှိနိုင်သည်ဟူ၍ ဖြစ်သည်။ ယေဘူယျအားဖြင့်၊ သဘာဝဘေးအတွက် ကျွန်ုပ်တို့ပေးထားသော ဖော်မြူလာမှာ အန္တရာယ် (ဥပမာ ဟာရီကိန်း၊ ရေကြီးခြင်း၊ သို့မဟုတ် ငလျင်) နှင့် အားနည်းချက်ပေါင်းစည်းလိုက်ခြင်းသည် သဘာဝဘေးတစ်ခု ဖြစ်လာသည်ဟူ၍ ဖြစ်သည်။ 

အားနည်းချက်များကို အခြေခံအမျိုးအစား နှစ်မျိုးခွဲခြားနိုင်သည်။ ၎င်းတို့မှာ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာနှင့် လူမှုရေးဆိုင်ရာများဖြစ်သည်။ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အားနည်းချက်များမှာ မြေနိမ့်ပိုင်းများ၊ မြေပြိုကျတတ်သော တောင်ကုန်းများ၊ သို့မဟုတ် တောမီးလောင်ကျွမ်းနိုင်သည့် ခြောက်သွေ့သော သစ်တောများကဲ့သို့သော အရာများ ဖြစ်နိုင်သည်။ လူမှုရေးအားနည်းချက်များတွင် ဝင်ငွေမညီမျှမှု၊ ကျားမခွဲခြားဆက်ဆံမှုနှင့် လူမျိုးရေးခွဲခြားမှုများ ပါဝင်သည်။ 

၎င်း၏ လက်တွေ့အဓိပ္ပာယ်ကို နားလည်ရန် ၂၀၁၀ ခုနှစ် ဟေတီငလျင်နှင့် ၂၀၁၁ ခုနှစ် ဂျပန်နိုင်ငံ ၃.၁၁ သုံးဆ ဒုက္ခကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားပါ။ ဟေတီငလျင်သည် ရစ်ချာစကေး ၇.၀ ရှိခဲ့ပြီး ကြီးမားသော ငလျင်ဖြစ်သည်။ ၃.၁၁ ငလျင်မှာ ရစ်ချာစကေး ၉.၀ ရှိခဲ့ပြီး ပို၍ပင် ကြီးမားခဲ့သည်။ ရစ်ချာစကေးသည် လိုင်းဖြောင့်မဟုတ်သော စကေးဖြစ်ပြီး၊ ၉.၀ သည် ၇.၀ ထက် များစွာ ပိုမိုပြင်းထန်ကြောင်း သတိရပါ။ 

ဤနှိုင်းယှဉ်ပြင်းအား ကွာခြားမှုများရှိသော်လည်း၊ [ဗလာ] တွင် [ဗလာ] ဖြစ်ခဲ့ပြီး၊ ထိုသေဆုံးမှုအများစုမှာ ငလျင်ကြောင့်မဟုတ်ဘဲ ဆက်စပ်ဖြစ်ပေါ်လာသော ဆူနာမီကြောင့်ဖြစ်သည်။ 

အားနည်းသော ငလျင်တစ်ခုက သေဆုံးသူများစွာကို ဖြစ်ပေါ်စေသည်ကို မည်သည့်အရာက ရှင်းပြနိုင်မည်နည်း။ ဤတွင် လူမှုရေးအားနည်းချက်များက အရေးပါလာသည်။ ဆင်းရဲမွဲတေမှု၊ မညီမျှမှု၊ အဆောက်အအုံ စံချိန်စံညွှန်းများ၊ ပစ္စည်းကိရိယာများ ရရှိနိုင်မှု၊ အရပ်ဘက်လူ့အဖွဲ့အစည်း၏ စွမ်းဆောင်ရည်နှင့် ကိုလိုနီခေတ် အမွေအနှစ်များသည် သေဆုံးမှုများ ပိုမိုဖြစ်ပေါ်စေနိုင်သည်။ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ပတ်ဝန်းကျင်က အခန်းကဏ္ဍ မပါဝင်ဟု မဟုတ်ဘဲ၊ သိသိသာသာ ကွာခြားစေသည့် အခြေအနေမှာ လူမှုစီးပွားရေး အခြေအနေပင် ဖြစ်သည်။ 

နိုင်ငံတကာ အသိုက်အဝန်းသည် လွန်ခဲ့သော နှစ် ၃၀ ကတည်းက သဘာဝဘေးများ၏ ရှုပ်ထွေးမှုများကို စနစ်တကျ ဖြေရှင်းရန် လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။ ၁၉၉၀ ပြည့်လွန်နှစ်များ အလယ်ပိုင်းမှစတင်၍ ကုလသမဂ္ဂ၏ ဦးဆောင်မှုအောက်တွင် နိုင်ငံများသည် သဘာဝဘေးများကို တုံ့ပြန်ရန်အတွက် ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် လက်ခံထားသော မူဘောင်တစ်ခု ဖန်တီးရန် လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။ 

၎င်း၏ လက်ရှိပုံစံမှာ [ဗလာ] ဖြစ်ပြီး၊ ၎င်းသည် လူမှုရေးအားနည်းချက်များဆိုင်ရာ ဤနားလည်မှုကို ထည့်သွင်းထားကာ၊ လက်မှတ်ရေးထိုးထားသော နိုင်ငံများ—ဂျမေကာလည်း အပါအဝင်—အား သဘာဝဘေးလွန် ပြန်လည်တည်ဆောက်ရေးအတွက် Build Back Better ချဉ်းကပ်မှုကို လုပ်ဆောင်ရန် တောင်းဆိုထားသည်။ 

Build Back Better သည် သဘာဝဘေးမတိုင်မီ အခြေအနေသို့ ပြန်လည်ရောက်ရှိရန်သာမက ပြန်လည်ထူထောင်ရေး လုပ်ငန်းစဉ်မှတစ်ဆင့် လူမှုရေးအားနည်းချက်များကို လျှော့ချရန်လည်း တောင်းဆိုသည်။ Build Back Better သည် ပြီးပြည့်စုံသော အယူအဆ မဟုတ်သေးပါ။ [ဗလာ] ဖြစ်သော်လည်း ရိုးရှင်းစွာ ပြန်လည်တည်ဆောက်ခြင်းသည် နောက်ထပ်သဘာဝဘေးများအပေါ် လူ့အဖွဲ့အစည်း၏ ခံနိုင်ရည်အား တိုးတက်စေခြင်း မဟုတ်ကြောင်း နားလည်ရန် ရှေ့သို့ ခြေလှမ်းတစ်လှမ်းဖြစ်သည်။ 

သဘာဝဘေးမှ ပြန်လည်တည်ဆောက်ခြင်းသည် လူ့အဖွဲ့အစည်း၏ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာနှင့် လူမှုရေးဆိုင်ရာ စီစဉ်မှုများကို ပြန်လည်သုံးသပ်ရန် အခွင့်အရေးပေးပါသည်။ ဂျမေကာသည် အရေးပေါ်တုံ့ပြန်မှုမှ ပြန်လည်ထူထောင်ရေးသို့ ပြောင်းလဲလာသည်နှင့်အမျှ ပြောင်းလဲမှုသည် အောက်ခြေမှစတင်၍ အသိုက်အဝန်းအခြေပြုပြီး အသိုက်အဝန်း ဦးဆောင်မှုဖြင့် ဖြစ်သင့်သည်။