COLD SPRING HARBOR, N.Y., ဇန်နဝါရီ ၂၊ ၂၀၂၅ — ကင်ဆာနဲ့ တိုက်ပွဲဝင်တာက သေစေနိုင်တဲ့ ကံကြမ္မာပွဲလို ခံစားရတယ်။ လူနာတချို့က ကုသမှုတွေကို ကောင်းကောင်း တုံ့ပြန်ကြပေမယ့် တချို့ကတော့ ကံမကောင်းကြဘူး။ ဆရာဝန်တွေနဲ့ သိပ္ပံပညာရှင်တွေဟာ ဘာကြောင့်လဲဆိုတာကို ရှာဖွေဖို့ ကြိုးစားခဲ့ကြတာ ကြာပြီ။ အခု Cold Spring Harbor Laboratory (CSHL) က Assistant Professor Katherine Alexander နဲ့ University of Pennsylvania ပါမောက္ခ Shelley Berger တို့က လူကြီးတွေမှာ အဖြစ်များဆုံး ကျောက်ကပ်ကင်ဆာဖြစ်တဲ့ clear cell renal cell carcinoma (ccRCC) မှာ ဒီကွဲပြားမှုရဲ့ အရင်းအမြစ်တစ်ခုကို တွေ့ရှိခဲ့ကြပါတယ်။
Alexander က ကျောက်ကပ်ကင်ဆာမှာ nuclear speckles လို့ သိကြတဲ့ ဆဲလ်အமைဆောက်တည်မှုတွေရဲ့ ပုံစံနှစ်မျိုးကို တွေ့ရှိခဲ့ပါတယ်။ ပိုပြီးစိတ်လှုပ်ရှားစရာက Alexander ရဲ့ သုတေသန (Berger ရဲ့ University of Pennsylvania ဓာတ်ခွဲခန်းမှာ ပြုလုပ်ခဲ့တာ) က speckle ပုံစံတွေနဲ့ လူနာရဲ့ ရလဒ်တွေကြားမှာ ဆက်စပ်မှုတစ်ခု ရှိနိုင်တယ်လို့ ပြသပါတယ်။ Alexander ကရှင်းပြပါတယ်။
“ကျွန်မတို့က speckle တွေက ဘယ်လိုမြင်ရလဲ ဆိုတာပေါ်မူတည်ပြီး ကုသမှုတွေက ပိုမိုထိရောက်တာ ဒါမှမဟုတ် လျော့နည်းထိရောက်တာ တွေ့ရှိခဲ့ပါတယ်။ ဒါက လူနာတစ်ယောက်က ပုံမှန် ဒါမှမဟုတ် မမှန်ကန်တဲ့ speckle အခြေအနေနဲ့ လာရင် ဆေးတစ်မျိုး ဒါမှမဟုတ် တစ်မျိုးကို ပိုတုံ့ပြန်နိုင်တယ်ဆိုတဲ့ အဓိပ္ပာယ်ရှိပါတယ်။ သုတေသန ပိုလုပ်ရအုံးမှာ သေချာပါတယ်။”
၁၀၀ နှစ်ကျော်ကတည်းက တွေ့ရှိခဲ့တဲ့ nuclear speckles တွေက နျူကလိယမှာရှိတဲ့ ဆဲလ်အமைဆောက်တည်မှု အသေးလေးတွေဖြစ်ပါတယ်။ ဒီမှာ သူတို့ဟာ DNA နဲ့ ရောထွေးပြီး လုပ်ငန်းဆောင်တာတွေကို ထိန်းညှိပေးတယ်လို့ ထင်ရပါတယ်။ Alexander ရဲ့ သုတေသနက ccRCC မှာ nuclear speckles တွေမှာ ပုံမှန်လိုနဲ့ မမှန်ကန်တဲ့ လက္ခဏာနှစ်မျိုး ရှိတယ်လို့ ဖော်ပြပါတယ်။ ဒါက နေရာချထားတဲ့ကိစ္စပါ။ ပုံမှန်လို speckle တွေက နျူကလိယရဲ့ အလယ်ကို စုဝေးတတ်ပါတယ်။ မမှန်ကန်တဲ့ speckle တွေက ပိုပြီး ကွဲကွာနေပါတယ်။
“ဒီလက္ခဏာတွေက လူနာရဲ့ ရလဒ်တွေကို ဘယ်လိုအကျိုးသက်ရောက်လဲဆိုတာက အခုအချိန်ထိ နက်နဲသေးပါတယ်” လို့ Berger က ပြောပါတယ်။ “ဒါပေမယ့် ဖြေရှင်းချက်ရှာဖွေမှုက ပိုပြီး ကိုယ်ပိုင်ကုသမှုတွေကို ဦးတည်စေနိုင်ပါတယ်။ ဒီတွေ့ရှိချက်က ccRCC မှာ အစပြုစရာ အသစ်တစ်ခုကို ပေးစွမ်းပါတယ်။” Alexander က ထပ်ပြီး ပြောပါတယ်။
“ဒါက လူနာတစ်ယောက်ကို (ccRCC ဖြစ်တယ်လို့ စစ်ဆေးတွေ့ရှိရင်) ဆေးတစ်မျိုး ဒါမှမဟုတ် တစ်မျိုး ပေးဖို့ အသုံးပြုနိုင်တယ်ဆိုတဲ့ ပထမဆုံး အကြံပြုချက်ပါ။ ကင်ဆာကုသမှုမှာ ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးတွေ အများကြီး ရှိတဲ့အတွက် ဒါက အရမ်းကြီးမားတဲ့ ကိစ္စပါ။ လူနာကို ‘သင့်ရဲ့ ကင်ဆာက ဒီလိုမြင်ရတယ်၊ ဒါကြောင့် ဒီဆေးက ဒီဆေးထက် ပိုကောင်းမယ်လို့ ကျွန်မတို့ ထင်ပါတယ်’ လို့ ပြောနိုင်ဖို့က ကျွန်မတို့ တကယ်လိုအပ်တဲ့ ကိစ္စပါ။”
အဖွဲ့က ကျောက်ကပ်ကင်ဆာကိုသာ မကြည့်ဘဲ မီလန်နိုမာကနေ နို့ကင်ဆာအထိ ကင်ဆာပေါင်း ၂၀ ကျော်ကို စစ်ဆေးခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ccRCC ကသာ speckle ပုံစံတွေနဲ့ လူနာရဲ့ ရလဒ်တွေကြားမှာ ဆက်စပ်မှုကို ပြသခဲ့ပါတယ်။ ဒီကင်ဆာက ဘာကြောင့် ထူးခြားလဲ။ Alexander ရဲ့ တွေ့ရှိချက်တွေက ccRCC မှာ ပုံမှန်ထက် ပိုပြီး လုပ်ဆောင်တဲ့ ပရိုတင်း HIF-2𝛼 ကို ညွှန်ပြပါတယ်။ Alexander ဓာတ်ခွဲခန်းက CSHL ရဲ့ ကင်ဆာစင်တာမှာရှိတဲ့ သုတေသီတွေနဲ့အတူ ဒီလမ်းကြောင်းကို လိုက်လံလေ့လာသွားမှာပါ။
အခုအချိန်မှာ Alexander က ကင်ဆာမှာ nuclear speckles ရဲ့ အခန်းကဏ္ဍနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ နက်နဲမှုကို ဆက်လက်လေ့လာနေပါတယ်။ သူမ သွားနေတဲ့ နယ်မြေက မသိသေးတဲ့ နယ်မြေဖြစ်ပေမယ့် သူမ ရှာဖွေနေတဲ့ ပန်းတိုင်က ရှင်းလင်းပါတယ်။ သူမရဲ့ လုပ်ငန်းက ကင်ဆာလူနာတွေအတွက် အခွင့်အရေးတွေကို ပိုမိုရရှိစေဖို့ ကြိုးစားနေတာပါ။
Cold Spring Harbor Laboratory အကြောင်း
၁၈၉၀ ခုနှစ်မှာ တည်ထောင်ခဲ့တဲ့ Cold Spring Harbor Laboratory ဟာ ကင်ဆာ၊ ကြွက်သား သိပ္ပံ၊ သစ်ပင်သိပ္ပံနဲ့ ပမာဏသိပ္ပံ စီမံချက်တွေနဲ့အတူ ခေတ်ပြိုင် ဇီဝကုထုံး သုတေသနနဲ့ ပညာရေးကို ပုံသွင်းခဲ့ပါတယ်။ နိုဘယ်ဆုရှင် ၈ ယောက်ရဲ့ အိမ်ဖြစ်တဲ့ ဒီ ပုဂ္ဂလိက၊ အမြတ်မယူတဲ့ ဓာတ်ခွဲခန်းမှာ သိပ္ပံပညာရှင် ၆၀၀ ၊ ကျောင်းသားနဲ့ နည်းပညာသမားတွေ အပါအဝင် လူ ၁၀၀၀ လုပ်ကိုင်ကြပါတယ်။ ပိုမိုသိရှိလိုပါက သွားရောက်ကြည့်ရှုပါ။
SOURCES Cold Spring Harbor Laboratory
“ `