NASA ၏ ရှာဖွေတွေ့ရှိမှုသည် ‘အင်္ဂါဂြိုဟ်ပေါ်တွင် သက်ရှိရှာဖွေတွေ့ရှိရန် ကျွန်ုပ်တို့ ရောက်ဖူးသမျှ အနီးစပ်ဆုံး’ ဖြစ်သည်။

(SeaPRwire) –   ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၀၂၁ ခုနှစ်တွင် Perseverance သည် မာစ်ဂြိုဟ်၏ Jezero မီးတောင်ဝ – ရှေးယခင်က Jezero ကန်ဖြစ်ခဲ့သော နေရာ – သို့ ဆင်းသက်ချိန်တွင် အနောက်ဘက်သို့ ဦးတည်ခဲ့သည်။ အနောက်ဘက်သည် မြစ်ကြောင်းများ၊ မြစ်ဝကျွန်းပေါ်များ၊ ရှေးဟောင်း ရေများစီးဆင်းခဲ့ဖူးသော နေရာများဖြစ်သည်။ ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင်လတွင် သုံးနှစ်ခွဲနီးပါးအတွင်း ခရီးနှင်ပြီးနောက်၊ ၎င်းသည် လေးပုံတစ်ပုံမိုင်ခန့် ကျယ်ဝန်းသော မြစ်ဝှမ်းသို့ ရောက်ရှိခဲ့သည်။ ထိုနေရာတွင် NASA သိပ္ပံပညာရှင်များက အမည်ပေးထားသော ၃.၂ ပေရှည်လျားသော ကျောက်တုံးတစ်တုံးရှိပြီး ထိုနေရာတွင်ပင် အဖိုးတန်သည့်အရာကို ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့သည်။ Nature ဂျာနယ်တွင် ဖော်ပြထားသော လေ့လာမှုတစ်ခုအရ Perseverance က ထိုကျောက်တုံးမှ တူးဖော်ရရှိခဲ့သော နမူနာတွင် ရှေးယခင်က အဏုဇီဝသက်ရှိများ၏ ဇီဝလက်မှတ်များ (potential biosignatures) ပါဝင်နိုင်ကြောင်း သိရသည်။

“Perseverance ၏ ဤတွေ့ရှိချက်သည် မာစ်ဂြိုဟ်ပေါ်တွင် သက်ရှိရှာဖွေတွေ့ရှိရန် ကျွန်ုပ်တို့ အနီးစပ်ဆုံး ရောက်ရှိခဲ့ဖူးသော အခြေအနေပင်ဖြစ်သည်” ဟု NASA ၏ ယာယီအုပ်ချုပ်ရေးမှူး Sean Duffy က ပြောကြားခဲ့သည်။ “ဂြိုဟ်နီပေါ်တွင် ဇီဝလက်မှတ်တစ်ခုကို ဖော်ထုတ်နိုင်ခဲ့ခြင်းသည် အလွန်အရေးကြီးသော တွေ့ရှိချက်ဖြစ်ပြီး မာစ်ဂြိုဟ်အကြောင်း ကျွန်ုပ်တို့၏ နားလည်မှုကို ပိုမိုတိုးတက်စေမည်ဖြစ်သည်။”

Perseverance သည် ကျောက်ဖြစ်ရုပ်ကြွင်း အဏုဇီဝများကို ရှာမတွေ့ခဲ့သကဲ့သို့ အသက်ရှင်နေသော အဏုဇီဝများကိုလည်း ရှာမတွေ့ခဲ့ပါ။ ၎င်းတွေ့ရှိခဲ့သည်မှာ အနီ၊ အစိမ်း၊ ခရမ်း၊ အပြာ စသည့် အရောင်အမျိုးမျိုးဖြင့် အစင်းကြောင်းများ ပါဝင်ပြီး ဘိန်းစေ့ကဲ့သို့ အစက်အပြောက်များနှင့် Perseverance သိပ္ပံပညာရှင်များက မှိုင်းမှိုင်းဝါဝါ ကျားသစ်အစက်အပြောက်များနှင့် နှိုင်းယှဉ်ထားသည့် ပုံစံများဖြင့် အလှဆင်ထားသော ကျောက်တုံးတစ်ခုဖြစ်သည်။ ထိုအချက်သည် အများကြီးပြောပြနေသည်။ ရိုဗာ၏ ကိရိယာများက အတည်ပြုခဲ့သည့်အတိုင်း အနီရောင်သည် သံဓာတ်ကြွယ်ဝသော ရွှံ့နွံဖြစ်ပြီး၊ ခရမ်းရောင်သည် သံဓာတ်နှင့် ဖော့စဖရပ်စ်၊ အဝါရောင်နှင့် အစိမ်းရောင်တို့သည် သံဓာတ်နှင့် ဆာလဖာတို့ဖြစ်သည်။ ထိုဒြပ်စင်အားလုံးသည် ဆာလောင်နေသော အဏုဇီဝများအတွက် အစာကျွေးရာ နေရာတစ်ခုသဖွယ် ဆောင်ရွက်ပေးသည်။

ထိုအတောအတွင်း ဘိန်းစေ့များနှင့် ကျားသစ်အစက်အပြောက်များသည် ကမ္ဘာပေါ်ရှိ ဇီဝဖြစ်စဉ်ပြုနေသော အဏုဇီဝများ ချန်ထားခဲ့သော အမှတ်အသားများနှင့် ဆင်တူနေသည်။ ရိုဗာ၏ ကိရိယာများဖြင့် ထိုအင်္ဂါရပ်များကို စစ်ဆေးကြည့်သောအခါ ၎င်းတို့သည် သံဓာတ်ကြွယ်ဝသော သတ္တုဓာတ်နှစ်မျိုးဖြစ်သည့် vivianite နှင့် greigite တို့ကို တွေ့ရှိခဲ့သည်။ ကမ္ဘာပေါ်တွင် vivianite ကို မြေဆွေးအိုင်များ၌လည်းကောင်း၊ ဆွေးမြေ့နေသော ဇီဝဒြပ်ပစ္စည်းများ ပတ်ဝန်းကျင်၌လည်းကောင်း မကြာခဏ တွေ့ရသည် – ၎င်းသည် အဏုဇီဝများ၏ အစားအစာ စာရင်းတွင် နောက်ထပ်တစ်ခုဖြစ်သည်။ ထိုသတ္တုဓာတ်နှစ်မျိုးစလုံးကို အဏုဇီဝသက်ရှိများက ထုတ်လုပ်နိုင်သည်။ ၎င်း၏ ထူးခြားသော အသွင်အပြင်များရှိသည့် ကျောက်တုံး၏ ပုံများကို Perseverance မှ ကမ္ဘာသို့ ပြန်လည်ပေးပို့ခဲ့ပြီး၊ X-ray နှင့် လေဆာအာရုံခံကိရိယာများက အမှတ်အသားများ၏ ဓာတုဗေဒဖွဲ့စည်းပုံကို ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာခဲ့သည်။

စက်တင်ဘာလ ၁၀ ရက်နေ့ သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲတွင် Nature ဂျာနယ်ပါ ဆောင်းပါး၏ အဓိကရေးသားသူနှင့် Perseverance သိပ္ပံအဖွဲ့ဝင် Joel Hurowitz က “ဒီတွေ့ရှိချက်တွေရဲ့ စိတ်ဝင်စားစရာအကောင်းဆုံးအချက်ကတော့ ရွှံ့နွံနဲ့ ဇီဝဒြပ်ပစ္စည်းတွေရဲ့ ပေါင်းစပ်မှုမျိုးဟာ ကမ္ဘာပေါ်က နုံးမြေတွေမှာ ကျွန်တော်တို့ တွေ့ရတာနဲ့ တူညီနေတာပါပဲ။ ဒီသတ္တုဓာတ်တွေဟာ ဇီဝဒြပ်ပစ္စည်းတွေကို စားသုံးပြီး ဇီဝဖြစ်စဉ်ပြုလုပ်နေတဲ့ အဏုဇီဝတွေရဲ့ ဘေးထွက်ပစ္စည်းတွေ ဖြစ်လေ့ရှိပါတယ်” ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။

“ဂြိုဟ်ပြင်ဇီဝဗေဒဆိုင်ရာ အဆိုပြုချက်များ၊ အထူးသဖြင့် ရှေးယခင်က ဂြိုဟ်ပြင်သက်ရှိများ တွေ့ရှိနိုင်ခြေနှင့် ပတ်သက်သည့် အဆိုပြုချက်များသည် အထူးခြားဆုံး သက်သေအထောက်အထားများ လိုအပ်သည်” ဟု Perseverance ၏ စီမံကိန်းသိပ္ပံပညာရှင် Katie Stack Morgan က ပြောကြားခဲ့သည်။ “မာစ်ဂြိုဟ်ပေါ်တွင် ဇီဝလက်မှတ်တစ်ခု တွေ့ရှိခဲ့ခြင်းကဲ့သို့ အရေးကြီးသော တွေ့ရှိချက်ကို ရွယ်တူသုံးသပ်ထားသော စာစောင်တစ်ခုတွင် ထည့်သွင်းခြင်းသည် သိပ္ပံနည်းကျ လုပ်ငန်းစဉ်၏ အရေးကြီးသော အဆင့်တစ်ခုဖြစ်သည်၊ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် ၎င်းသည် ကျွန်ုပ်တို့၏ ရလဒ်များ၏ တိကျမှန်ကန်မှု၊ ခိုင်မာမှုနှင့် အရေးပါမှုကို သေချာစေသောကြောင့် ဖြစ်သည်” ဟု သူမက ဆိုသည်။

သို့သော် ထိုရလဒ်များသည် လုံးဝအတည်ပြုပြီးသော အချက်အလက်များ မဟုတ်သေးပါ။ တွေ့ရှိချက်ကို ဖော်ပြရာတွင် အသုံးပြုသော စကားလုံး—”potential biosignature” (အလားအလာရှိသော ဇီဝလက်မှတ်)—သည် အလွန်တိကျသော သိပ္ပံဝေါဟာရဖြစ်သည်။ NASA က ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း potential biosignature ဆိုသည်မှာ “ဇီဝဗေဒဆိုင်ရာ မူလဇစ်မြစ်ရှိနိုင်သော်လည်း သက်ရှိရှိ မရှိဆိုသည့် ကောက်ချက်မချမီ အချက်အလက် သို့မဟုတ် နောက်ထပ် လေ့လာမှုများ ပိုမိုလိုအပ်သည့် အရာဝတ္ထု သို့မဟုတ် ဖွဲ့စည်းပုံတစ်ခု” ဖြစ်သည်။ တစ်နည်းအားဖြင့် ပြောရလျှင် Nobel ဆုကိုတော့ ခဏစောင့်ဦး။

“ကျွန်ုပ်တို့ လုံးဝပယ်ချလို့မရတဲ့ ဇီဝဗေဒဆိုင်ရာမဟုတ်တဲ့ နည်းလမ်းတွေနဲ့ ဒီလိုပုံစံတွေဖြစ်ပေါ်လာနိုင်ပါတယ်” ဟု Hurowitz က သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲတွင် ပြောကြားခဲ့သည်။ “ဒါကြောင့် ဒီကနေ ရှေ့ဆက်လုပ်ရမယ့်အရာကတော့ ကမ္ဘာပေါ်က ဓာတ်ခွဲခန်းတွေမှာ နောက်ထပ် သုတေသနတွေ ဆက်လုပ်ဖို့၊ နောက်ဆုံးမှာ ဒီကျောက်တုံးကနေ ကျွန်တော်တို့ စုဆောင်းထားတဲ့ နမူနာကို ကမ္ဘာမြေကို ပြန်ယူလာဖို့ပါပဲ။ အဲဒီအခါကျမှ ဒီအံ့မခန်း ပုံစံတွေ ဘယ်လိုဖြစ်ပေါ်လာသလဲဆိုတာကို အဆုံးအဖြတ်ပေးနိုင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်” ဟု ၎င်းက ဆိုသည်။

ထိုကျောက်တုံးနမူနာများကို ကမ္ဘာသို့ ပြန်လည်ယူဆောင်လာရန်မှာ NASA ၏ စူးစမ်းရှာဖွေရေး အစီအစဉ်တွင် အရေးပါသော အချက်တစ်ခုဖြစ်သည်။ Perseverance သည် မြေနှင့်ကျောက်များကို ဖြည့်သွင်းပြီး မာစ်ဂြိုဟ်မျက်နှာပြင်ပေါ်တွင် ပေါင်မုန့်အကြေအမွှာ လမ်းကြောင်းတစ်ခုသဖွယ် ချန်ထားခဲ့သော တိုက်တေနီယမ်ပြွန်ငယ် ၄၃ ခုနှင့်အတူ လွှတ်တင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ Hurowitz ပြောကြားခဲ့သော နမူနာသည် မာစ်ဂြိုဟ်မှ သိမ်းဆည်းထားသော အပိုင်းအစတစ်ခုဖြစ်သည်။ ဆယ်စုနှစ်များစွာကြာအောင် NASA သည် MSR မစ်ရှင်အကြောင်းကို ပြောကြားခဲ့ပြီး Perseverance သည် ထိုလုပ်ငန်းစဉ်၏ ပထမအဆင့်ဖြစ်ရန် ရည်ရွယ်ခဲ့သည်။ သို့သော် နောက်ထပ်အဆင့်များကိုမူ အပြည့်အဝ စီစဉ်ရသေးခြင်း မရှိပါ။ NASA သည် Perseverance နောက်သို့ လိုက်ပြီး ကြီးမားသောရိုဗာ ချန်ထားခဲ့သော နမူနာများကို စုဆောင်းကာ မာစ်ဂြိုဟ်မှ ပျံတက်မည့် အပြန်သင်္ဘောသို့ ယူဆောင်သွားမည့် အခြားသော ရိုဗာငယ်တစ်စင်းကို မာစ်ဂြိုဟ်ပေါ်သို့ ဆင်းသက်ရန် စိတ်ကူးထားသည်။ ထိုနမူနာများကို ဥရောပအာကာသအေဂျင်စီ (European Space Agency) က တည်ဆောက်ထားသော ERO (Earth Return Orbiter) သို့ သယ်ဆောင်သွားမည်ဖြစ်ပြီး ၎င်းသည် တန်ဖိုးရှိသော ကုန်ပစ္စည်းများကို စောင့်ဆိုင်းနေမည်ဖြစ်သည်။ ထို့နောက် ERO သည် နမူနာပြွန်များကို ကမ္ဘာသို့ ပြန်လည်သယ်ဆောင်လာမည်ဖြစ်သည်။

Perseverance သည် ၎င်း၏ပြွန်များကို ကြိုးကြိုးစားစား ဖြည့်သွင်းကာ မျက်နှာပြင်ပေါ်တွင် ချန်ထားခဲ့သော်လည်း ရှုပ်ထွေးသော MSR လက်ဆင့်ကမ်း စနစ်အတွက် အခြားသော စက်ပစ္စည်းများကို မတည်ဆောက်ရသေးပါ။ ထို့ပြင် အစိုးရအသစ်သည် ထိုအစီအစဉ်များကို ပိုမိုနှောင့်နှေးစေနိုင်သည်။ မေလအစောပိုင်းတွင် NASA ၏ ရန်ပုံငွေကို ၂၄% လျှော့ချမည့် အဆိုပြုချက်တစ်ခု ထွက်ပေါ်လာခဲ့ပြီး အစီအစဉ်များစွာကို လျှော့ချခြင်း သို့မဟုတ် ဖျက်သိမ်းခြင်းများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ MSR သည် ဖျက်သိမ်းခံရသည့် အစီအစဉ်များထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သည်။ ကွန်ဂရက်လွှတ်တော်ကမူ Trump ၏ တောင်းဆိုချက်ကို အတည်ပြုရန် လိုအပ်နေသေးပြီး ဗုဒ္ဓဟူးနေ့ သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲတွင် Duffy ကို MSR ၏ အနာဂတ်နှင့် ပတ်သက်၍ မေးမြန်းခဲ့သည်။

“ကျွန်ုပ်တို့ လုပ်ဆောင်မည့်အရာမှာ ကျွန်ုပ်တို့၏ ဘတ်ဂျက်များကို ပြန်လည်သုံးသပ်ခြင်းဖြစ်သည်” ဟု ၎င်းက ပြောကြားခဲ့သည်။ “ကျွန်ုပ်တို့၏ အချိန်ဇယားများကို ပြန်လည်သုံးသပ်မည်။ ပြီးတော့ ငွေကြေးကို ဘယ်လို ပိုကောင်းအောင် သုံးစွဲရမလဲ။ နမူနာတွေကို ပိုမိုမြန်ဆန်စွာ ဘယ်လိုပြန်ရမလဲဆိုတဲ့ နည်းပညာတွေက ဘာတွေလဲ။ ဒါတွေဟာ လက်ရှိလုပ်ဆောင်နေတဲ့ ဆန်းစစ်မှုတွေပါ။ ဒါကို ဘယ်လိုအကောင်းဆုံး လုပ်ဆောင်ရမလဲဆိုတာပဲ ဖြစ်ပါတယ်” ဟု ၎င်းက ဆိုသည်။

ယင်းသည် MSR အတွက် လုံးဝထောက်ခံကြောင်း ပြောဆိုခြင်းမဟုတ်သော်လည်း ပယ်ချခြင်းလည်း မဟုတ်ပေ။ ဝါရှင်တန်မှ အာကာသအေဂျင်စီ၏ အနာဂတ်ကို ဆွေးနွေးနေစဉ်တွင် Perseverance အဖွဲ့သည် ၎င်းတို့၏ လုပ်ငန်းများကိုသာ ဆက်လက်လုပ်ဆောင်နိုင်ပြီး မာစ်ဂြိုဟ်၏ ရှေးဟောင်းသမိုင်းကြောင်းဆိုင်ရာ သဲလွန်စများကို ရှာဖွေရန် ရိုဗာကို ဟိုဘက်ဒီဘက် ပို့ဆောင်နေပါသည်။ ထိုဂြိုဟ်သည် တစ်ချိန်က သက်ရှိများ ရှိခဲ့ဖူးနိုင်သည်—မျက်နှာပြင်အောက် နက်ရှိုင်းသော မြေအောက်ရေလွှာများတွင် ယခုအချိန်ထိ သက်ရှိများ ရှိနေနိုင်ပါသည်။ နောက်ဆုံးတွေ့ရှိချက်များသည် ကျွန်ုပ်တို့ နေအဖွဲ့အစည်းတွင် တစ်ယောက်တည်း အမြဲတမ်းမဟုတ်ခဲ့နိုင်ကြောင်း နောက်ထပ် သက်သေတစ်ခုပင် ဖြစ်သည်။